Γόρτυνα, Κρήτη

Γόρτυνα, η Γόρτυς

Η Γόρτυνα είναι μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Κρήτης, με ιστορία 6.000 χρόνων. Είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους σε έκταση αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα. Βρίσκεται στο Νότιο Κεντρικό τμήμα της Κρήτης στην εύφορη πεδιάδα της Μεσσαράς, την περιοχή όπου εμφανίστηκε η πρώτη ανθρώπινη κατοίκηση στο νησί στο τέλος της Νεολιθικής περιόδου (5η χιλιετία π.Χ.). Στην Γόρτυνα φτάνετε μετά από 40 λεπτά οδήγησης περίπου από το Ηράκλειο με κατεύθυνση προς τα νότια. Είναι ο ίδιος δρόμος που σας οδηγεί στη Φαιστό και τα Μάταλα.

Το όνομα Γόρτυς ή Γόρτυνα

Σύμφωνα με το μύθο, το όνομά της η Γόρτυνα το πήρε από τον ιδρυτή της, τον Γόρτυνα, γιό του Ραδάμανθυ, βασιλιά της Φαιστού, αδερφού του Μίνωα. Ένας άλλος μύθος θέλει ιδρυτή της τον Γόρτυνα, που καταγόταν από την Τεγέα της αρκαδικής Γορτυνίας. Μια τρίτη παραλλαγή του μύθου αναφέρεται στην ιδρύτρια της πόλης, Βασίλισσα Γόρτυνα της Κρήτης και μητέρα του βασιλιά Ταύρου.

Ανασκαφές στη Γόρτυνα

Η Γόρτυνα ήταν από τις πρώτες περιοχές της Κρήτης που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων και των ερευνητών στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, σε μία εποχή όπου η ύπαρξη του Μινωικού πολιτισμού θεωρούταν ακόμη μυθική.
Το 1884 η ανεύρεση από τους Ιωσήφ Χατζηδάκη, Στέφανο Ξανθουδίδη και τον Ιταλό Federico Halbherr και διάσωση της Μεγάλης Επιγραφής οδήγησε στην ανασκαφική έρευνα της περιοχής της Γόρτυνας. Οι ανασκαφικές εργασίες ξεκίνησαν από την Ιταλική Αρχαιολογική Αποστολή σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία (με την αυτονόμηση της Κρήτης, το 1898). Οι ανασκαφές κράτησαν μέχρι και το 1940.
Οι ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Γόρτυνας έφεραν στο φως σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα. Ωστόσο μέχρι και σήμερα μεγάλο μέρος της Ρωμαϊκής πόλης δεν έχει ανασκαφεί. Τα σημαντικότερα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ιστορία της Γόρτυνας

Η περιοχή κατοικήθηκε από την 5η χιλιετία π.Χ. στα τέλη της Νεολιθικής περιόδου. Η κατοίκηση συνεχίστηκε στα μινωικά χρόνια, όπως αποδεικνύει η μινωική αγροτική έπαυλη που βρέθηκε στην περιοχή Κανιά, κοντά στο χωριό Μητρόπολη, λίγο μετά τη Γόρτυνα.
Η Γόρτυς διαδέχθηκε τη Φαιστό κι έγινε η κυρίαρχη δύναμη στη Μεσαρά, από τα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ. και μετά, με πυρήνα την οχυρωμένη ακρόπολη με το ιερό της Αθηνάς Πολιούχου, προστάτιδα της πόλης.
Μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση της Κρήτης το 67π.Χ., η Γόρτυνα, πήρε τη θέση της πρωτεύουσας της Κρήτης από την (μέχρι τότε πρωτεύουσα) Κνωσό χάρη στις καλές σχέσεις με τη Ρώμη. Η Γόρτυς ανακηρύχτηκε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας Κρήτης και Κυρηναϊκής, θέση την οποία διατήρησε μέχρι την αραβική κατάκτηση το 828 μ.Χ. Στη μέγιστη ακμή της έφτασε το 2ο αιώνα μ.Χ. ενώ την τελευταία λαμπρή εποχή της έζησε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες (μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Χ).
Πιστεύεται ότι η Γόρτυς εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση και πιθανότατα είχε μεγάλο πληθυσμό. Για το κτίσιμό της πιθανολογείται ότι χρησιμοποιήθηκαν πέτρες από το κοντινό Ρωμαϊκό ορυχείο το οποίο βρίσκεται στο χωριό Αμπελούζος και είναι γνωστό στην Κρήτη ως η Λαβύρινθος της Μεσαράς.
Το 796 μ.Χ. την πόλη πλήττει ένας ακόμη σεισμός, ο οποίος σχεδόν την καταστρέφει, ενώ με την κατάκτηση του νησιού από τους Ανδαλουσιανούς Άραβες, η πρωτεύουσα μεταφέρεται στον Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο.

Γόρτυνα εικόνες