Από το Αγιόκλημα σε ενδιαφέροντα μέρη στο Ηράκλειο

Ημερήσια εκδρομή #4 (με αυτοκίνητο)

Η πόλη του Ηρακλείου έχει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να δείτε, οπότε φύγετε νωρίς από το Πετροκέφαλο και το «Αγιόκλημα». Οδηγήστε μέχρι την πόλη και παρκάρετε το αυτοκίνητό σας δίπλα στο λιμάνι και μετά κάντε βόλτα με τα πόδια, οι αποστάσεις από μέρος σε μέρος είναι μικρές. Εξάλλου, το Ηράκλειο είναι πολυάσχολη πόλη κατά τη διάρκεια της ημέρας και θα δυσκολευτείτε να βρείτε θέση παρκαρίσματος στο κέντρο του.

Αν παρκάρετε κοντά στο Ενετικό κάστρο του Κούλε (1523-1540), αξίζει πραγματικά να το επισκεφτείτε μετά την ανακαίνισή του, η θέα της πόλης και του λιμανιού από την κορυφή του κάστρου είναι απίστευτη. Ο Κούλες χτίστηκε για να προστατεύει το λιμάνι και την πόλη. Το ισόγειο έχει 26 δωμάτια όπου φιλοξενούνταν καπετάνιοι και αποθηκεύονταν τρόφιμα. Στον πάνω όροφο υπάρχουν εγκαταστάσεις για την τοποθέτηση και χρήση κανονιών. Όλο το πάνω μέρος είναι προσθήκη των Τούρκων. Στον εξωτερικό τοίχο του κάστρου, στην είσοδό του, μπορεί κανείς να δει το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το σύμβολο της Βενετίας. Κατά την Οθωμανική περίοδο, οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν το κάστρο και ως φυλακές των Κρητών επαναστατών.

Ο κύριος δρόμος που βγάζει κατευθείαν στο κέντρο της πόλης, βγαίνοντας από τον Κούλε, ανοίγεται μπροστά σας: είναι μια τουριστική πλατιά πεζοδρομημένη οδός που ονομάζεται 25ης Αυγούστου και θα σας οδηγήσει στην πλατεία των Λιονταριών, στη μέση της οποίας θα δείτε το διάσημο ενετικό συντριβάνι. Η οδός πήρε την ονομασία της από τη σφαγή 700 Κρητικών από τον τουρκικό όχλο στις 25 Αυγούστου 1898, όταν, μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την απελευθέρωση της Ελλάδας, οι Τούρκοι αρνήθηκαν να φύγουν από το νησί.

Στην 25ης Αυγούστου θα δείτε την εκκλησία του Αγίου Τίτου που χτίστηκε όταν η έδρα της αρχιεπισκοπής μεταφέρθηκε από τη Γόρτυνα στο Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) από τον Νικηφόρο Φωκά το 961 μ.Χ. Ο νέος καθεδρικός, ο μεγαλύτερος της πόλης, αφιερώθηκε στον απόστολο Τίτο. Όταν οι Ενετοί κατέλαβαν την Κρήτη, εγκατέστησαν στην ορθόδοξη έδρα την καθολική (Λατινική) έδρα του αρχιεπισκόπου. Στα μέσα του 15ου αιώνα, καταστροφές από σεισμούς και πυρκαγιές οδήγησαν στο ξαναχτίσιμο της εκκλησίας από το μηδέν (το 1557). Η εκκλησία ήταν μια βασιλική σχεδόν τετράγωνη με ένα θόλο στη μέση και καμπαναριό στη νοτιοδυτική γωνία. Κατά την Οθωμανική περίοδο, η εκκλησία δόθηκε στον Φαζίλ Αχμέτ Κιόπρουλι και μετατράπηκε σε τζαμί και το καμπαναριό σε μιναρέ. Ο μεγάλος σεισμός του 1856 κατέστρεψε το ναό και χτίστηκε και πάλι. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, η Εκκλησία της Κρήτης τον επισκεύασε, και το 1925 αφιερώθηκε εκ νέου στον Απόστολο Τίτο.

Μετά την εκκλησία του Αγίου Τίτου βρίσκεται το Δημαρχείο (η Λότζια). Είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά κτίρια Ενετικής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Χτίστηκε το 1626-1628 (η Λότζια που βλέπουμε σήμερα) από τον Φραντσέσκο Μοροζίνι, που έχτισε και το συντριβάνι στα Λιοντάρια. Επρόκειτο για ένα δημόσιο κτίριο για τους αριστοκράτες και τους Λόρδους της πόλης όπου συσκέπτονταν και αποφάσιζαν για εμπορικά και οικονομικά ζητήματα αλλά και διασκέδαζαν (κάτι σαν Λέσχη). Η αρχιτεκτονική της Λότζιας συνδυάζει το δωρικό και το ιωνικό στοιχείο.
Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου, ένα από τα σημαντικότερα ενετικά μνημεία της πόλης του Ηρακλείου, είναι λίγα μέτρα μετά το Δημαρχείο. Ο Άγιος Μάρκος ήταν ο προστάτης της Βενετίας. Η βασιλική στο όνομά του χτίστηκε το 1239, καταστράφηκε από σεισμό το 1303, το 1669 μετατράπηκε σε τζαμί και το 1956 επέστρεψε στην τωρινή του κατάσταση. Σήμερα χρησιμοποιείται ως Δημοτική Πινακοθήκη με πολλές και διαφορετικές εκθέσεις. Πολλά από τα γνήσια στοιχεία του κτιρίου έχουν αποκατασταθεί. Οι ψηλές καμάρες κι οι λεπτές κολώνες είναι κλασσικό στοιχείο της ενετικής αρχιτεκτονικής.
Βγαίνοντας από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου θα δείτε το διάσημο συντριβάνι των Λιονταριών. Στεκόσαστε στην πλατεία Λιονταριών. Εδώ γινόταν το μεγαλύτερο σκλαβοπάζαρο της Ανατολικής Μεσογείου το 9ο-10ο αιώνα. Στα Βυζαντινά χρόνια, μέχρι τον 13ο αιώνα, στην πλατεία Λιονταριών έμενε ο βυζαντινός κυβερνήτης της πόλης. Κατά την Ενετική περίοδο, μέχρι τον 17ο αιώνα, το Παλάτι του Ενετού Δούκα της Κρήτης ήταν στη βόρεια πλευρά της πλατείας (εκεί που σήμερα βλέπουμε τα σουβλατζίδικα). Το Παλάτι του Δούκα ήταν διώροφο με βεράντες στο ισόγειο που νοικιάζονταν σε μαγαζάτορες. Δυστυχώς ο σεισμός του 1856 κατέστρεψε τα πάντα εκτός από το συντριβάνι.

Η Κρήνη Μοροζίνι, το διάσημο συντριβάνι, ήταν έργο του Φραντσέσκο Μοροζίνι και των μηχανικών του. Το συντριβάνι κατασκευάστηκε με σκοπό να φέρνει πόσιμο νερό στην πόλη η οποία δεν είχε καθόλου πηγές κι οι κάτοικοί της χρησιμοποιούσαν κυρίως τα πηγάδια. Το νερό ερχόταν από την πηγή Καρυδάκι στις Αρχάνες, δηλαδή από το βουνό του Γιούχτα, και ταξίδευε 15 χιλιόμετρα για να φτάσει ως εδώ. Το έργο πήρε 14 μήνες για α ολοκληρωθεί, το 1628. Το συντριβάνι αποτελείται από οχτώ λοβούς, οι οποίοι διευκολύνουν στο γέμισμα των δοχείων με νερό, μέχρι και 40 άτομα μπορούσαν να γεμίζουν τις κανάτες τους ταυτοχρόνως. Οι λοβοί είναι διακοσμημένοι με σκηνές από την ελληνική μυθολογία και με θαλάσσια πλάσματα.

Στο κέντρο του συντριβανιού κάθονται τέσσερα λιοντάρια (το σύμβολο της Βενετίας) και από τα στόματά τους βγαίνει με ορμή το νερό. Στην κορυφή του συντριβανιού υπήρχε ένα μεγάλο άγαλμα του Ποσειδώνα, δεν γνωρίζουμε αν καταστράφηκε ή απομακρύνθηκε. Το 1847, με απόφαση της τουρκικής διοίκησης, το συντριβάνι περιφράχτηκε από μαρμάρινες στήλες και προστέθηκε μια επιγραφή τιμώντας τον Σουλτάνο. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το 1900 το συντριβάνι αναπαλαιώθηκε. Σήμερα τρέχει νερό και πάλι από τα στόματα των λιονταριών και αποκαλύφθηκαν και φωτίστηκαν κατάλληλα κάποιοι υπόγειοι αγωγοί, μέσω των οποίων έφτανε το πόσιμο νερό στο συντριβάνι, κάνοντάς τους ορατούς στους επισκέπτες που περπατάνε στην πλατεία Λιονταριών.
Αν περάσετε το δρόμο, απέναντι, θα δείτε την τοπική Αγορά. Μπορείτε να αγοράσετε παραδοσιακά κρητικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά, βότανα και μπαχαρικά, τυρί και κρέας, και ίσως να τσιμπήσετε και κάτι.

Φεύγοντας από Ηράκλειο, από το λιμάνι, κι επιστρέφοντας στο Πετροκέφαλο και το «Αγιόκλημα», 200 μέτρα μετά τον Κούλε, θα δείτε την εκκλησία των Πέτρου και Παύλου ανάμεσα σε ερείπια κτιρίων της βυζαντινής περιόδου. Αυτή η μεγάλη μονόκλιτη βασιλική χτίστηκε από τους Ενετούς ως Μοναστήρι του Δομινικανού Τάγματος κι είναι μια από τις δύο εκκλησίες της Κρήτης που διατηρεί κάποια γοτθικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Μετά το 1669 μετατράπηκε σε τζαμί. Σήμερα η αρχική του μορφή έχει αποκατασταθεί και πραγματικά σου κόβει την ανάσα.
Δίπλα από την εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου θα δείτε το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Φιλοξενείται σε ένα νεοκλασικό κτίριο του 1903, ιδιοκτησίας Ανδρέα Καλοκαιρινού, ο οποίος το δώρισε στην Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών ώστε να στεγαστεί εκεί το μουσείο το 1952. Πολύτιμα ιστορικά κειμήλια της Κρήτης, από την πρώιμη Βυζαντινή Περίοδο (330 μ.Χ.) ως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, βρίσκονται στα 22 δωμάτια του μουσείου που καλύπτουν 1,500 τετραγωνικά μέτρα.